DALINDAN DÜNYA SOFRASINA - BÖLÜM 1

ÖZET: Mersin’in sebze meyve gücünü, dalından sofraya uzanan zincirde tarım, sanayi ve lojistiği buluşturan stratejik bir merkez olarak anlatıyorum. 01 Aralık 2025

MERSİN'DE MEYVE-SEBZE SEKTÖRÜ: MERSİN'İN TARIMSAL GÜCÜ

Mersin yalnızca üreten değil, işleyen, paketleyen ve dünyaya gönderen bir gıda üssü. Güçlü tarımsal üretimi raf değerine çevirmek için izlenebilirlik, lojistik ve pazar çeşitliliği şart. Halden rafa fahiş fiyat farkını ise tahminle değil, fatura ve kayıtla izleyelim.

Amacım Mersin’in sebze-meyve üretim, işleme ve ihracat potansiyelini ilçe bazlı uzmanlaşma, tarıma dayalı OSB’ler, lojistik koridorlar, pazar çeşitlendirmesi, izlenebilirlik ve AR-GE-İNOVASYON altyapısı üzerinden yüksek katma değerli bir tarımsal sanayi stratejisine dönüştürülmesi için uygulanabilir bir çerçeve önermek.

16 Kasım 2025’te Mersin İMECE Gazetesi’nde ve kişisel web sitemde yayımlanan “Mersin’de Sektörlerin Durum Analizleri ve Gelecek Vizyonları” başlıklı yazı dizimin girişinde, ilk olarak Mersin’in dalından sofraya uzanan meyve sebze yolculuğunu “Dalından Dünya Sofrasına” başlığıyla ele alacağımı duyurmuştum. Şimdi o sözün zamanı geldi; dizinin ilk bölümünü kaleme aldım ve Mersin’in bahçe, tarla, hal, taşıma ve raf arasında kurduğu bu büyük zinciri aşağıda sizlerle paylaşıyorum.

Üniversite öğrenciliğimiz dönemlerinde okul tatillerinde uzun süre ayrı kaldığımız memleketimiz Mersin’e İstanbul’dan, Ankara’dan ya da başka bir kentten otobüsle seyahatlerimizde özellikle Mart-Nisan-Mayıs aylarında büyük bir heyecan duyardık.

• Ne içindi bu heyecan?

Tabii ailelerimizi görecek olmanın heyecanı da olurdu ama en çok Mersin’in o nefis, ciğerlerimize işleyen PORTAKAL ÇİÇEĞİ kokusunu doya doya içimize çekmek içindi bu heyecan.

Toros dağlarından inmeye başlayıp Tarsus’a yaklaştığımızda o mis koku da başlardı. O zamanki otobüslerin sürgülü olan camları çekilerek, tavan pencereleri de yukarı itilerek açılır ve Toros Dağlarının oksijen dolu temiz havası ile karışık o müthiş PORTAKAL ÇİÇEĞİ KOKUSU yayılırdı otobüsün içine.

Otobüsün içindeki o pis sigara kokusu, o zamanlar otobüslerde sigara içmek serbestti, defolup gider ve yerini oksijen dolu o mis koku alırdı.

• Ah o koku! Bu yazıyı yazarken portakal çiçeği çayı yudumluyordum.

• İşte o kokunun kaynağını neredeyse kuruttuk.

AYNI HEYECANI MERSİN HALİNDE DE DUYARIM

Mersin’de sabahın çok erken saatlerinde sebze-meyve haline girdiğinizde, burnunuza aynı anda toprak kokusu, limon ferahlığı, domatesin, biberin, çileğin kokusu gelir. Limana doğru yürüdüğünüzde ise konteynerlerin arasındaki uğultu size başka bir şeyi hatırlatır:

• Bu şehir, yalnızca üreten değil; işleyen, paketleyen ve dünyaya gönderen bir gıda üssüdür.

Mersin, yaş sebze-meyve ihracatında Türkiye’nin lider illerinden biri. Narenciyede ise açık ara önde; limonun, portakalın, mandalinanın yolculuğu çoğu zaman bu şehirden başlıyor. Mersin Büyükşehir Belediyesi Yaş Sebze-meyve Toptancı Hali, Türkiye’nin en büyük, Avrupa ve Dünyanın da sayılı büyük halleri arasında gösteriliyor.

• Böyle bir kapasiteye sahip bir ilin, sebze-meyve üretimi, işlenmesi ve ticaretini stratejik bir dosya haline getirmemesi düşünülemez.

• Bu tabloyu daha iyi okuyabilmek için Mersin’i ilçe ilçe gezmek gerekiyor.

Bu yazıda, Mersin’in meyve ve sebzelerin üretimi, işlenmesi ve ticareti alanındaki gücünü, ilçelere göre uzmanlaşmasını, ihracatta yaşanan darboğazları, önümüzdeki yeni yol ayrımlarını ve elbette çözüm önerilerimi ele almak istedim.

Tabii bu sektöre hareket ve bereket getiren Mersin Büyükşehir Belediyesi Yaş Sebze-Meyve Toptancı Halini de konuşmak gerekiyor; komisyoncuların ve sevkiyatçıların sorunlarına da, isteklerine de, önerilerine de değinmeden geçmek olmaz.

Dünya Mersin’e nasıl bakıyor, Mersin’in dünyadaki durumu ne? Bu konuları da irdeleyip ayrıntılı analizler yapmak gerekir.

DÜNYA GÖZÜYLE: MERSİN DOĞU AKDENİZ'İN TARIMSAL LOJİSTİK ÜSSÜ

Dünya Bankası, USDA (ABD Tarım Bakanlığı) ve küresel lojistik devlerinin raporlarını incelediğimizde Mersin, Türkiye sınırlarını aşan bir profile sahip. Rusya’nın gıda güvenliği, Orta Doğu’nun tedarik kapısı ve Avrupa’nın kışlık meyve deposu olarak görülen kent, bugünlerde tarihinin en kritik virajında. Yabancı gözüyle bakıldığında Mersin; olağanüstü bir üretim kapasitesine sahip ancak Tek Pazara Bağımlılık ve Modernizasyon Açığı nedeniyle kırılgan bir dev.

Dünya Mersin'e baktığında; muazzam bir üretim kapasitesine sahip, lojistik açıdan paha biçilemez bir konumda bulunan, ancak iklim değişikliği ve pazar çeşitliliği konusunda acil modernizasyona ihtiyaç duyan bir tarım devi görüyor. Yabancı gözüyle Mersin'in çıkış yolu Hacim Yarışı değil (Çünkü Mısır gibi ülkeleri hacimde geçmek zorlaşıyor), Hız ve Çeşitliliktir.

YABANCILARIN GÖZÜNDEN MERSİN TARIMI ve SEBZE-MEYVE SEKTÖRÜ ŞU DÖRT ANA BAŞLIKTA İNCELENEBİLİR:

1. Narenciyenin Başkenti ve Küresel Tedarikçi

2. Kritik Lojistik Düğüm: Mersin Limanı

3. Katma Değer ve Teknoloji Açığı

4. Pazar Kırılganlığı ve Rekabet

TÜRKİYE’NİN BAHÇESİ, AKDENİZ’İN DEPOSU

Tarım ve Orman Bakanlığı verileri ile yerel raporlar, Mersin’in muz, çilek, erik, limon, avokado, biber gibi birçok üründe Türkiye’nin ilk sıralarında yer aldığını gösteriyor. Limon üretiminde, muzda, çilekte, erikte, açık ara lider; narenciyede, kirazda, şeftalide, bazı tropik meyvelerde güçlü bir paya sahip.

Başka bir ifadeyle: Mersin’in en büyük zenginliklerinden biri toprağı, diğeri lojistik gücü.

Bu iki gücü aynı planın parçası haline getirebildiğimiz ölçüde, kentimizin kaderi de değişiyor. 

Not: Mersin’in hemen her ilçesinde birçok tarım alanında sulama tesisleri kurduk; kurduğumuz bazı bölgelerde ilk defa toprağa ilk defa su verilmesini sağlayarak bölgenin kalkınmasına katkı sağladık. Ben bizzat bu bölgeleri karış karış gezdim. İnsanların tarlalarına, bahçelerine sulama suyu getirme çabalarına bizzat şahit oldum. Yeri geldi onlarla birlikte sulama yaptım.

Dolayısıyla Mersin’in tüm bölgelerini biliyorum, aynı zamanda gereksinimleri de biliyorum.

Mersin’in tarım gücünün büyüklüğü tarım sektöründe özel ilgi gösterilmesini gerektirdiği için “Mersin’de Sektörlerin Durum Analizleri ve Gelecek Vizyonları” başlıklı yazı dizimin ilk bölümünü tarıma ayırdım.

Dünyanın Mersin Sebze-Meyve Sektörüne baktığı gözle gördükleri neler yapmamız bağlamında bize uyarıdır. Bu verilerin ışığında MTSO Başkanlığım sırasında sahayla ve pazarla bağlantılarım sayesinde edindiğim bilgileri de sentezleyip bir strateji çerçevesi önererek sektörün oyuncularını harekete geçirmeyi hedefledim.

Dizinin İkinci Bölümü “İLÇE İLÇE UZMANLAŞMA: TARSUS’TAN TOROSLAR’A ANAMUR'A SEBZE-MEYVE KUŞAĞI” başlıklı yazımda buluşmak üzere hoşça kalın.